Janusz Korczak
„Lekarz z zawodu, pisarz z talentu, opiekun i wychowawca z powołania”.
Wychowanie według Korczaka musi opierać się na zaufaniu, miłości, szacunku i porozumieniu. Najważniejszy jest dialog z dzieckiem, wspólne tworzenie procesu wychowawczego, co inspiruje jego pożyteczną i ciekawą samodzielną aktywność.
Janusz Korczak był wybitnym obserwatorem i badaczem świata dzieci. Uznawany jest za pioniera działań w dziedzinie diagnozowania wychowawczego oraz prekursora działań na rzecz praw dziecka = człowieka. Do najważniejszych praw dziecka zaliczał:
- Prawo do szacunku
Dziecko należy akceptować takim, jakim jest. Dorośli powinni je nie tylko kochać, ale też dobrze traktować – jako podmiot, który codziennie podejmuje duży trud rozwijania się dzięki własnej aktywności. - Prawo do radości
Wychowanie dziecka powinno przebiegać w przyjemnej i radosnej atmosferze, pełnej uśmiechu i serdeczności. Miłość, jaką się dziecko obdarza, powinna być na tyle rozumna, by nie odbierała mu radości z pokonywania trudności dnia codziennego oraz satysfakcji z samodzielnego radzenia sobie, odkrywania i poznawania. - Prawo do dnia dzisiejszego
Dziecko żyje teraźniejszością, bieżącą chwilą i to liczy się najbardziej. Wszystko co było w przeszłości czy dopiero ma nadejść, nie jest dla niego tak ważne. - Prawo do niewiedzy
Dla kilkuletniego dziecka nie wszystko jest proste i jasne. Dorośli powinni mieć wiele wyrozumiałości i cierpliwości wobec dziecka, które dopiero poznaje świat. - Prawo do niepowodzeń i upadku
Nie można oskarżać dziecka za niepowodzenia, należy cierpliwie czekać, aż dziecko wydorośleje, nabierze życiowego doświadczenia. Obowiązkiem dorosłych jest obserwowanie zachowania, wyjaśnianie przyczyn nieprawidłowości i odchyleń w rozwoju oraz podejmowanie działań kompensacyjnych wobec dzieci, które tego potrzebują. - Prawo do własności
Każdy posiadany przez dziecko przedmiot może być dla niego skarbem. Istotą tego prawa jest także respektowanie go wobec innych. - Prawo do tajemnicy
Dzieci mają swoje tajemnice osobiste, rodzinne czy koleżeńskie. Dorośli powinni je szanować, ucząc swoją postawą, że są sprawy, o których nie mówi się wszystkim. - Prawo do wyrażania własnych myśli i uczuć
Dziecko może wyrażać swoje poglądy i uczucia, a dorośli powinni przyjmować je stosownie do jego wieku i dojrzałości. Podstawą tego prawa jest potrzeba akceptacji własnych emocji i przekonań.
Apel dziecka inspirowany Januszem Korczakiem
- Nie psuj mnie. Dobrze wiem, że nie powinienem mieć tego wszystkiego czego się domagam. To tylko próba z mojej strony.
- Nie bój się stanowczości. Właśnie tego potrzebuję – poczucia bezpieczeństwa.
- Nie bagatelizuj moich złych nawyków. Tylko Ty możesz pomóc mi zwalczyć zło, póki jeszcze jest możliwe.
- Nie rób ze mnie większego dziecka niż jestem. To sprawia, że przyjmuję postawę głupio dorosłą, żeby udowodnić, że jestem duży.
- Nie zwracaj mi uwagi przy innych ludziach, jeśli nie jest to konieczne. O wiele bardziej przejmuję się tym, co mówisz, jeśli rozmawiamy w cztery oczy.
- Nie chroń mnie przed konsekwencjami. Czasami dobrze jest nauczyć się rzeczy bolesnych i nieprzyjemnych.
- Nie wmawiaj mi, że błędy które popełniam są grzechem. To zagraża mojemu poczuciu wartości.
- Nie przejmuj się za bardzo, gdy mówię, że cię nienawidzę. Czasami mówię to, by przyciągnąć Twoją uwagę.
- Nie zrzędź. W przeciwnym razie muszę się przed Tobą bronić i zrobię się głuchy.
- Nie dawaj mi obietnic bez pokrycia. Czuję się przeraźliwie zawiedziony, kiedy nic z tego wszystkiego nie wychodzi.
- Nie zapominaj, że jeszcze trudno mi jest precyzyjnie wyrazić myśli. To dlatego nie zawsze się rozumiemy.
- Nie sprawdzaj z uporem maniaka mojej uczciwości. Zbyt łatwo strach zmusza mnie do kłamstwa.
- Nie bądź niekonsekwentny. To mnie ogłupia i tracę całą swoją wiarę w ciebie.
- Nie odtrącaj mnie, gdy dręczę Cię pytaniami. Może się wkrótce okazać, że zamiast prosić Cię o wyjaśnienia, poszukam ich gdzie indziej.
- Nie wmawiaj mi, że moje lęki są głupie. One po prostu są.
- Nie rób z siebie nieskazitelnego ideału. Prawda na twój temat byłaby w przyszłości nie do zniesienia.
- Nie wyobrażaj sobie, że przepraszając mnie stracisz autorytet. Za uczciwą grę umiem podziękować miłością, o jakiej Ci się nie śniło.
- Nie zapominaj, że uwielbiam wszelkiego rodzaju eksperymenty. To po prostu mój sposób na życie, więc przymknij na to oczy.
- Nie bądź ślepy i przyznaj, że ja też rosnę. Wiem jak trudno dotrzymywać mi kroku w tym galopie, ale zrób co możesz, żeby się udało.
- Nie bój się miłości. Nigdy.